ارزیابی و رتبه بندی مخاطره فلزات سنگین در رسوبات معدن مس سرچشمه با استفاه از روش های fdahp و electre

زمینه و هدف: فلزات سنگین به دلیل پایداری، تجزیه ناپذیری و مشکلات دسترس­پذیری زیستی، از آلاینده­های مهم و خطرناک محیط­زیست به شمار می­روند. رسوبات معدن مس سرچشمه ایران، حاوی غلظت­های بالایی از این آلاینده­ها می­باشد. هدف اول این پژوهش، ارزیابی مخاطره زیست محیطی فلزات سنگین این رسوبات با تعیین شاخص­ ضریب آلودگی، شاخص بار آلودگی، شاخص غنی­شدگی و شاخص زمین­انباشتگی و هدف دوم، رتبه­بندی این فلزات بر اساس میزان بحرانیت با استفاده از روش­های تصمیم­گیری چند شاخصه است. روش بررسی: در این تحقیق، ابتدا با تعیین شاخص­های ارزیابی مخاطره به بررسی میزان آلودگی فلزات سنگین (co، cu، mo، zn، cr، mn، ni، pb، ti و fe) در رسوبات معدن مس سرچشمه منتهی به سد باطله پرداخته شده است. در ادامه، با جمع آوری نظرات خبرگان در خصوص میزان اهمیت نسبی هر کدام از شاخص­های یاد شده و تعیین وزن نهایی شاخص­ها با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی دلفی فازی، رتبه­بندی و خوشه­بندی فلزات سنگین رسوبات در منطقه مورد مطالعه، با استفاده از روش الکتر صورت گرفته است. نتیجه گیری: بر اساس نتایج سنجش شاخص­های ارزیابی مخاطره، شدت آلودگی منطقه به فلزات سنگین، به صورتzn> cu> fe>mo> pb >mn>cr می­باشد و کلیه فلزات رسوبات به جز مس، روی و آهن تقریبا در محدوده غیرآلوده قرار داشتند. همچنین بر اساس نتایج رتبه­ بندی، مخاطره­های 10 گانه در 7 دسته خوشه­بندی شدند، به­طوری که مس، آهن و روی به ترتیب بالاترین میزان آلایندگی و بحرانیت مخاطره را در بین فلزات سنگین رسوبات مورد مطالعه داشتند.